Wpływy do budżetu z podatku VAT jeszcze w 2011 roku kształtowały się na poziomie około 14 procent PKB. Teraz ten wynik spadł do około 12 procent. Gdy z kolei spojrzymy na dochody ze wszystkich podatków to okaże się, że jeszcze w latach 2005-2009 wahały się one w okolicach 34 procent PKB, a teraz jest to 32 procent. Zapis w ustawie budżetowej, zgodnie z którym wpływy z podatku VAT mają w tym roku wynieść zaledwie 115,7 miliarda złotych. To o ponad 20 miliardów złotych mniej niż w założeniach na 2014 rok, które rząd przedstawił w Wieloletnim Planie Finansowym 2011-2014.
- Mamy najniższy w historii udział podatków w PKB, czyli udało się wreszcie skutecznie i trwale obniżyć w Polsce podatki. Politycy obiecywali to od lat - ironizuje w Money.pl profesor Witold Modzelewski z Instytutu Studiów Podatkowych, jeden z twórców pierwszej ustawy o VAT. To właśnie spadek wpływów z tego podatku, który jest najważniejszym elementem dochodów budżetowych, może budzić największy niepokój.
Co więcej, dane wyraźnie pokazują, że podwyżka jego stawki do 23 procent w 2011 roku wcale nie przyczyniła się do znaczącego zwiększenia wpływów. Można było zauważyć nominalny wzrost wpływów tylko w 2011 roku w porównaniu do 2010 roku. Ale chociaż pierwotny plan na 2013 rok zakładał dochody z VAT na poziomie powyżej 126 miliardów złotych, to po nowelizacji budżetu ta kwota spadła już do 113 miliardów złotych. Ministerstwo Finansów, którym od niedawna kieruje Mateusz Szczurek, nie przewiduje na razie zmiany polityki i obniżki stawki VAT. Można więc spodziewać się, że zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami nie zostanie ona zmieniona co najmniej do 2016 roku.
* Założenia zawarte w ustawach budżetowych. W przypadku 2013 roku dane na koniec czerwca mówią o wpływach z VAT na poziomie 54,3 miliardów złotych, co daje 43 procent pierwotnego planu.
Źródło: Money.pl na podstawie danych Ministerstwa Finansów
- No cóż, nie udało się poprawnie zaprognozować wpływów z VAT, bo sytuacja gospodarcza była bardzo dynamiczna - przyznaje poseł Paweł Arndt z PO z sejmowej Komisji Finansów Publicznych w rozmowie z Money.pl. - Ale podwyżka stawki podatku nie jest tu najistotniejsza. Chodzi o to, że ludzie kupowali mniej produktów, a więc i wpływy z VAT musiały spaść.
- Rząd wreszcie przyznał, że jego wcześniejsze prognozy dotyczące wpływów podatkowych były po prostu dęte - mówi jednak wprost Janusz Jankowiak, główny ekonomista Polskiej Rady Biznesu. - Tak wyraźny spadek założeń dotyczących VAT na ten rok nazwałbym ich urealnieniem.
Samo Ministerstwo Finansów odmówiło wczoraj Money.pl komentarza w sprawie spadku w dochodach z VAT i jego przyczyn. - Uprzejmie informujemy, że wpływy z podatków VAT i CIT w 2014 roku nie są jeszcze dostępne. W związku z tym nie jest jeszcze możliwe udzielenie komentarza - czytamy w lakonicznej odpowiedzi z biura prasowego resortu finansów.
Janusz Jankowiak w mylnych prognozach rządu dopatruje się jednak celowego działania. Według niego rząd zakładał tak wysokie wpływy z VAT, by przynajmniej na papierze nie przekroczyć pierwszego progu ostrożnościowego w relacji długu publicznego do PKB, który i tak potem został zawieszony. - Teraz z kolei zaryzykowałbym stwierdzenie, że tegoroczne wpływy z VAT są niedoszacowane i powinny być wyższe od tych, które zapisano w budżecie - podkreśla ekonomista.
Podobnego zdania jest Ignacy Morawski, główny ekonomista Polskiego Banku Przedsiębiorczości. Według niego, za spadek wpływów z podatku od towarów i usług w największej mierze odpowiada nie tyle spowolnienie wzrostu PKB, co sama jego struktura. - Można powiedzieć, że struktura PKB jest niekorzystna dla budżetu państwa - mówi portalowi Money.pl Ignacy Morawski. - Od 2011 roku cały wzrost gospodarczy w praktyce opiera się tylko na dobrych wynikach naszego eksportu. A dla wpływów z VAT korzystna byłaby sytuacja, gdyby o wzroście PKB decydował przede wszystkim popyt wśród konsumentów.
|
Podstawowe założenia budżetu na 2014 rok |
|
|---|---|
|
Dochody |
276,5 mld zł |
|
Wydatki |
324,2 mld zł |
|
Deficyt |
47,7 mld zł |
|
Zmiana PKB |
2,5% |
|
Inflacja |
2,4% |
Źródło: Money.pl na podstawie danych Ministerstwa Finansów
- Prognozy makroekonomiczne na ten rok przyjęte w ustawie budżetowej są bardzo ostrożne. Nie zakładam więc, byśmy mieli do czynienia ze spadkiem dochodów budżetowych z podatku VAT - przekonuje jednak Paweł Arndt z PO.
Jest jednak jeszcze jeden czynnik, który zdaniem profesora Witolda Modzelewskiego ma kluczowy wpływ tak wyraźny spadek wpływów podatkowych. Według niego ogromne znaczenie ma skala wyłudzeń podatków i to, że coraz więcej firm ucieka od płacenia zobowiązań, stosując tzw. optymalizację podatkową.
- Najlepszym tego przykładem jest wielkość zwrotów w podatku od towarów i usług w zeszłym roku na poziomie aż 80 miliardów złotych. To, co należy się zgodnie z prawem, nie powinno przekroczyć zbytnio 50 miliardów złotych - szacuje profesor Modzelewski. - Reszta to straty, które zasiliły kieszenie pomysłowych podatników.
Z tak radykalnym podejściem nie zgadza się Janusz Jankowiak. - Byłbym ostrożny, jeżeli chodzi o takie stwierdzenia. Mam wręcz wrażenie, że w ostatnich dwóch latach o zwrot VAT-u jest zdecydowanie trudniej. Nasiliły się również kontrole ze strony skarbówki - uważa ekonomista. - Problem wyłudzeń podatków oczywiście istnieje, ale nie jest on główną przyczyną spadku wpływów podatkowych do budżetu - polemizuje.
